Jesper Juul był jedną z osób, której zawdzięczamy przełom we współczesnej pedagogice. Dzięki niemu zaczęliśmy odchodzić od wychowania autorytarnego, które opierało się na posłuszeństwie, karach, przemocy psychicznej bądź fizycznej oraz strachu. Jesper Juul stworzył paradygmat wychowawczy, który prezentuje nowe spojrzenie na dziecko oraz nowy sposób wspierania go w rozwoju i socjalizacji. Od zawsze podkreślał, że najważniejszy jest szacunek i współdziałania we wzajemnych relacjach z dziećmi, przede wszystkim promował dojrzałe przywództwo dorosłych.
Jesper Juul – dzieciństwo i edukacja
Jesper Juul urodził się w Vordingborg w Danii w 1948 roku. Razem z bratem i rodzicami spędził w tamtym rejonie swoje dzieciństwo. Jako dziecko był zagorzałym sportowcem. Był członkiem drużyny skautowskiej oraz pasjonował się ornitologią. Już jako młody człowiek nie bał się ciężkiej pracy. Zaraz po skończeniu szkoły średniej pracował jako pomocnik kucharza na okręcie handlowym.
W latach 1966-1970 uczył się w szkole nauczycielskiej, którą ukończył ze specjalizacją z historii i religii, w związku z czym poszedł na studia na uniwersytecie w Arhus. Jego praca licencjacka dotyczyła wolnej woli w myśli Marcina Lutra i Erazma z Rotterdamu. Prawdopodobnie jakby nie pracował w wakacje jako barman w Niemczech, to nie udało by mu się opłacić studiów. W trakcie trwania roku akademickiego podejmował się pracy stróża nocnego w ośrodku dla młodzieży Bøgholt w Viby w Danii. Praca tam uświadomiła mu, że praca z ludźmi daje mu więcej satysfakcji. W przeciwieństwie do kariery akademickiej.
Kariera zawodowa #1
Trzy lata po zakończeniu studiów Jesper Juul pracował z młodzieżą w ośrodku Bøgholt jako nauczyciel i opiekun. W tym czasie odkrył, że skuteczna pomoc wychowankom ośrodka nie będzie mogła mieć miejsca bez zainteresowania się ich rodzinami. Na jednym z kursów poznał Waltera Kemplera, który był amerykańskim psychiatrą i terapeutą rodzinnym oraz Mogensa A. Lunda duńskiego psychologa dziecięcego. Zostali oni jego nauczycielami i terapeutami oraz przyjaciółmi. Następne dziewięć lat pracował w centrum dla młodzieży w Arthus. Zajmował się tam głownie pomaganiem matkom, które samotnie wychowywały swoje dzieci. W tym samym czasie szkolił się w terapii rodzinnej. Jasper Juul na tym nie przestał i rozpoczął również indywidualną i grupową praktykę terapeutyczną oraz współpracę przy rozmaitych projektach społecznych dla osób uzależnionych od narkotyków.
Kariera zawodowa #2
W 1979 roku został jednym z założycieli Duńskiego Instytutu Kemplera. Instytut ten oferował profesjonalne studia podyplomowe w zakresie terapii rodzinnej. Okazało się to dla Jespera Juula najcenniejszym doświadczeniem zawodowym. Kiedy tam pracował sformułował swoje podstawowe idee oraz wartości pedagogiczne, w związku z tym zrozumiał konieczność przekazywania ich nie tylko profesjonalnym terapeutom, którzy pracują z dziećmi, ale przede wszystkim rodzicom. Kierował tym instytutem do 2006 roku. Później pracował na rzecz zdrowych relacji w rodzinach na całym świecie. Założył fundacje pedagogiczną Familylab, która ma swoje oddziały wielu krajach na całym świecie, również w Polsce. Oferuje ona warsztaty dla rodziców, które pomagają w budowaniu dobrych relacji z ich dziećmi.
Jesper Juul – choroba
Niestety w roku 2012 Jesper Juul przeszedł ciężką chorobę neurologiczną, która ograniczyła jego działalność wykładową i terapeutyczną. Zmarł 25 lipca 2019 roku w wieku 71 lat.
Jesper Juul – teoria
Jesper Juul udowadnia, że aby tworzyć szczęśliwą rodzinę, nie musimy być jednomyślni ani popadać w skrajności tradycyjnego bądź demokratycznego modelu. Wystarczy chęć bycia razem oraz otwartość na drugiego człowieka.
Jego teoria wychowawcza opiera się na czterech podstawowych filarach:
- równości wszystkich członków rodziny
- autorytecie rodziców zbudowanym na autentyczności (a nie przemocy)
- odpowiedzialności
- ochronie integralności osobistej.
Jesper Juul książki #1
„Nie z miłości” – autor wyjaśnia w tej książce, na czym polega sztuka odmawiania. Pokazuje, że konfrontacja z odmową i sprzeciwem to jeden z warunków rozwoju silnych i świadomych swojej wartości dzieci. Książka odpowiada na następujące pytania:
- Jak znaleźć równowagę między potrzebami dziecka i rodzica?
- Jak skutecznie odmówić dziecku?
- Na czym polega dobra sztuka odmawiania?
- Dlaczego rodzicom tak trudno powiedzieć nie?
Jesper Jull podkreśla również, że aby dziecko wyrosło na silne psychicznie i świadome własnej wartości musi zmierzyć się z zakazami i sprzeciwem rodziców.
Jesper Juul książki #2
„Nastolatki. Kiedy kończy się wychowanie” – według autora, kiedy dziecko skończy 10 lat wchodzi w okres nastoletni, a cztery lata potem jest już za późno na wychowanie go. Wielu rodziców próbuje w pośpiechu nadrabiać zaległości wychowawcze i naprawiać swoje błędy. Takie podejście nie przynosi jednak spodziewanych rezultatów. Rodzice wciąż maja duży wpływ na myślenie i czynny nastolatka, ale jako partnerzy, którzy poprzez swoje wartości i doświadczenie motywują go do odpowiedzialnego wejścia w dorosłość. Książka odpowiada na pytania takie jak:
- Co robić, kiedy dom zamienia się w hotel?
- Jak odbudować nadszarpnięte zaufanie?
- Czy czternastolatka można jeszcze ujarzmić?
Jesper Juul książki #3
„Agresja – nowe tabu?” – agresja u dzieci nie jest przejawem złego charakteru, lecz ważnym sygnałem dla rodziców i nauczycieli. Do ich obowiązków należy zrozumienie tego przekazy i nauczenie dzieci radzenia sobie z emocjami w konstruktywny sposób. Jesper Juul mówi, że zamiast potępiać agresję, to trzeba ją przekształcać w pozytywne działanie. Tłumienie i potępianie mogą prowadzić tylko do negatywnych skutków w życiu dorosłym: począwszy od nieumiejętności radzenia sobie w konkurencyjnym środowisku świata współczesnego, a skończywszy na wybuchach niekontrolowanej i brutalnej przemocy.
„Agresywnym dzieciom należy się przede wszystkim zrozumienie, a nie potępienie ‒ pisze Jesper Juul ‒ ponieważ one tylko naśladują agresywnych dorosłych.”
– Jesper Juul
Autor zwraca również uwagę na dwa rodzaje przemocy występujące u dzieci: przemoc skierowaną na zewnątrz ku innym ludziom oraz przemoc skierowaną ku sobie, czyli tak zwane zachowania autodestrukcyjne. Ta ostatnia bywa często lekceważona przez dorosłych, ponieważ jest mało kłopotliwa dla otoczenia. Dzieci, które tłumią agresję, pogłębiając swoją frustrację, bywają wręcz chwalone za spokój i posłuszeństwo. Tymczasem autodestrukcyjna przemoc jest bardzo niepokojącym zjawiskiem, ponieważ wiążę się z nią bardzo niskie poczucie własnej wartości i stanowi poważne zagrożenie dal zdrowia duchowego.
#4
„Twoje kompetentne dziecko” – książka ta podważa tradycyjne podejście do wychowania. Jej autor przekonuje, że podstawą zdrowych relacji rodzinnych jest równość, a dorośli powinni wziąć pełną odpowiedzialność za jakość budowanej więzi. Dzięki tej książce można nauczyć się:
- szanować granice swojego dziecka oraz wyznaczać własne
- pozwalać dzieciom wyrażać siebie bez zbędnych oczekiwań
- ufać ich odczuciom i uważnie słuchać, co mają do powiedzenia
- chronić je przed byciem “niewidzialnymi dziećmi”
- budować w najmłodszych poczucie własnej wartości oraz wiarę w siebie
- przejmować odpowiedzialność za sprawy, na które dziecko nie jest jeszcze gotowe
#5
„Twoja kompetentna rodzina” – książka ta mówi o tym, że dzieci nie potrzebują żadnych metod wychowawczych, a autentycznych rodziców, którzy jasno komunikują swoje wartości. Na nich spoczywa odpowiedzialność za budowanie właściwych relacji i sprawowanie roli mądrego przywódcy. Wszystko zaś zaczyna się od umiejętnego wyrażania uczuć, empatycznego dialogu oraz sztuki wyznaczania granic. Książa pozwala nauczyć się:
- radzić sobie z konfliktami, które są naturalną częścią codzienności,
- rozpoznawać własne granice i wypowiadać się w bardziej osobisty sposób,
- być empatycznym przywódcą,
- budować równorzędne relacje,
- dbać o dobrą atmosferę podczas posiłków.
#6
„Kryzys szkoły” – założenia tradycyjnego systemu edukacji sprawiają, że uczniowie i nauczyciele nie czują się w szkołach za dobrze. Młodzi ludzie są zmęczeni ciągłym ocenianiem oraz koniecznością podporządkowywania się nakazom. Dorośli zaś narzekają na coraz trudniejszą młodzież oraz swoją bezradność w zderzeniu z nieposłuszeństwem. Autor podważa w tej książce zasadność przestarzałych metod wychowawczych, powodując nadmierny stres i utratę wiary we własne możliwości. Zamiast tego autor proponuje szkołę bez presji, opartą na szacunku oraz motywacji wewnętrznej uczniów. Proponuje szkołę, w której:
- prawo do nauki stoi ponad obowiązkiem szkolnym
- pedagodzy są otwarci na dialog, a ich głównym celem jest budowanie relacji oraz udzielanie wsparcia
- dzieci uczą się samodzielnego i krytycznego myślenia, a także swobodnie mogą wyrażać siebie.
#7
„Być mężem i ojcem” – autor pisze o tym, że współczesny ojciec jest rozdarty pomiędzy tradycyjnym wychowaniem a chęcią budowania z dzieckiem autentycznej relacji. Jesper Juul daje wskazówki jak się w tym nie pogubić oraz jak znaleźć swój złoty środek. Dzięki tej książce:
- nauczysz się budować naturalny autorytet, oparty na szacunku i empatii
- staniesz się dla swojego dziecka ważnym punktem odniesienia oraz mądrym przewodnikiem
- pozbędziesz się szkodliwych przekonań na temat wychowywania dzieci
- przestaniesz walczyć o władzę, a skupisz się na rozwijaniu wartościowych relacji ze wszystkimi członkami rodziny
- będziesz dla swojej partnerki prawdziwym oparciem
Jesper Juul – książki #8
„Być razem” – jest to poradnik dla małżeństw i par, które pragną świadomie budować swój związek i pracować nad relacjami w rodzinie. Jej autor przekonuje, że najlepsze, co możemy robić dla swoich dzieci, to nieustannie dbać o więź z partnerem. Proponuje on parom trzy proste reguły, które pomogą im wejść na wyższy poziom relacji:
- Nie wymagajmy od drugiej osoby zmiany – możemy pracować tylko nad swoimi postawami i przekonaniami.
- Pytajmy partnera, w jaki sposób wesprzeć go w procesie jego przemiany.
- Otaczajmy się miłością i akceptacją – to główne warunki wszelkiego rozwoju.
Jesper Juul – książki #9
„Empatia wzmacnia dzieci” – Celem książki jest inspirowanie dorosłych, ale została napisana także dla dzieci, ponieważ przedstawione w niej ćwiczenia są przeznaczone również dla nich. Empatia wzmacnia dzieci, gdyż daje im wewnętrzną kotwicę, uczy rozumienia siebie i umożliwia rozwój w obszarach, które zazwyczaj nie są wspierane przez naszą edukację i kulturę.
Jesper Juul – książki #10
„Rodzic jako przywódca stada” – poprzez tą książkę chce uświadomić rodzicom, że mogą być mądrymi liderem, który traktuje swoje dzieci podmiotowe, nie ograniczają ich indywidualizmu, a jednocześnie dążą do realizacji własnych celów. Według Jespera Juula naszym zadaniem jest przejęcie pełnej odpowiedzialności za rozwijanie wartościowych, bezpiecznych więzi. Dzieci potrzebują tego, ponieważ brakuje im doświadczenia życiowego oraz zdolności przewidywania. Książka ta pozwala się dowiedzieć jak:
- stać się bardziej elastycznym, proaktywnym i empatycznym rodzicem
- budować autorytet osobisty, oparty na zaufaniu i bezwarunkowej miłości
- otworzyć się na dialog i traktować poważnie wszystkie potrzeby dziecka
- dbać o autentyczność i jasno określać swoje wartości
- mądrze wyznaczać granice oraz szanować przestrzeń wszystkich członków rodziny
Jesper Juul – książki #11
„Zamiast wychowania. O sile relacji z dzieckiem” – autor zachęca nas do wsłuchania się we wszystko, co mówią dzieci i kochania ich takimi, jakie są – bez chęci ciągłej zmiany i udoskonalania. Najmłodsi oczekują od dorosłych bowiem jednego prostego przekazu „Jesteś ważny po prostu dlatego, że jesteś”. To daje im poczucie akceptacji i spokoju oraz buduje bezpieczną, pozbawioną autorytarnej hierarchii rodzinę. Książka mówi, w jaki sposób:
- kochać, by dzieci czuły, że są kochane;
- rozmawiać ponieważ dialog daje siłę oraz wsparcie;
- stać się odpowiedzialnym za swoje czyny;
- mądrze stawiać granice i mówić nie;
- radzić sobie z agresją i konfliktami.
Jesper Juul – książki #12
„Życie w rodzinie” – to książka, która pokazuje, jakimi wartościami warto kierować się w partnerstwie i rodzicielstwie. Jej autor uważa, że żadna metoda wychowawcza nie ma na dzieci takiego wpływu jak obserwacja dorosłych. Dlatego tak ważne jest, w związku z tym zostanie dla najmłodszych mądrymi przywódcami. Według Jespera Juula rodzina nie powinna się opierać na nagrodach i karach. Powinna być oparta na stabilnym fundamencie wartości, które mogą nam służyć jako kompas w codziennym życiu.
Więcej informacji o książkach Jespera Juula i możliwość ich nabycia znajdziesz tutaj – Najważniejsze książki rodzicielstwa — Jesper Juul (natuli.pl)